سرفصل ها :
انواع مقالات علمی
سمینارها و همایشهای علمی
آموزش نگارش مقالات علمی پژوهشی و ISI
بخش های مقالات علمی
اصول نگارش عنوان مقالات
طریقه نگارش نام نویسندگان و affiliation آنها
نحوه تدوین چکیده یک مقاله
طریقه انتخاب واژگان کلیدی
اصول نگارش مقدمه
مبانی نظری تحقیق
نگارش بخش روش تحقیق
نتایج تحقیق و بحث در مورد آنها
نگارش بخش نتیجهگیری
بخش تشکر و قدردانی
اصول درج فهرست منابع
انواع مقالات علمی را میتوان از چندین دیدگاه مختلف ارزیابی و تقسیمبندی کرد که معرفی همه آنها خسته کننده و خارج از حوصله میباشد. معروفترین تقسیمبندی انواع مقالات، طبقهبندی آنها بر مبنای رتبه علمی مجلهای که مقاله در آن منتشر شده است، میباشد. به طورکلی مجلات دارای رتبههای علمی مختلفی از جمله علمی- پژوهشی، علمی- ترویجی، علمی- آموزشی و .... میباشد که در مجامع علمی مقالات معتبر غالبا علمی پژوهشی و علمی ترویجی میباشند.
باید دقت داشت که مراکز مختلفی نسبت به اعطای رتبه علمی به مجلات مختلف اقدام میکنند که در این میان مهمترین مرکز دارای صلاحیت برای اعطای رتبه علمی به انواع مجلات، وزارت علوم و تحقیقات و فناوری است که با اعطای رتبه علمی پژوهشی و یا علمی ترویجی به مجلات مورد تایید، سطح کیفی مجله را تعیین مینماید. وزارت بهداشت، دانشگاه آزاد اسلامی و همچنین دانشگاه پیامنور نیز از دیگر مراکزی هستند که با دادن رتبه علمی پژوهشی و یا علمی ترویجی، به بسیاری از مجلات اعتبار علمی میبخشند. به منظور دریافت لیست مقالات مورد تایید هر یک از مراکز فوق میتوان به وبسایت آنها مراجعه کرده و فایل حاوی نام مجلات مورد تایید را دانلود نمود.
مقاله چاپ شده در مجله علمی پژوهشی مورد تایید دانشگاه آزاد اسلامی و یا دانشگاه پیامنور الزاما مورد تایید تمامی مراکز و دانشگاههای دولتی نمیباشد و ممکن است مقالهای که در یک مجله علمی پژوهشی مورد تایید دانشگاه آزاد اسلامی و یا دانشگاه پیامنور چاپ شده است، در بسیاری از مراکز به عنوان مقالهای معتبر پذیرفته نگردد. به همین دلیل لازم است تا نویسندگان گرامی قبل از ارائه مقاله خود به مجلهای خاص نسبت به تحقیق در مورد اعتبار علمی مجله اقدام نمایند.
در مورد مقالات ISI نیز لازم به اشاره است که این مقالات نیز در زمره مقالات علمی پژوهشی قرار میگیرند و ساختار مقاله و نوع بیان مطالب در آنها دقیقا مانند مقالات علمی پژوهشی داخلی است. تنها وجه تمایز نگارش مقالات ISI و علمی پژوهشی داخلی، لزوم نوشتن مقاله ISI به زبان انگلیسی است.
در یک تقسیمبندی دیگر مقالات بر اساس نوع مطالب ارائه شده در مقاله و همچنین روش تهیه آنها دستهبندی میگردند. در این نوع طبقهبندی، مقالات به انواع متعددی از جمله مقالات تجربی، مقالات تحلیلی، مقالات مروری، مقالات گردآوری و ..... تقسیم میشوند، که در ادامه به معرفی و تشریح هریک از این انواع پرداخته شده است.
مقالات تجربی، غالبا برگرفته از تحقیقاتی که متکی بر انجام آزمایش و پژوهشهای عملی و تجربی هستند، میباشند. در این مقالات معمولا به ارائه و تفسیر نتایج بدست آمده از آزمونهای آزمایشگاهی پرداخته میشود. به زبان سادهتر مقالات تجربی حاصل پژوهش، تحقیق و آزمایش در حوزهای خاص میباشند. پایه اصلی این گونه مقالات بر مبنای نمونه برداری است. نمونهها در رشتههای مهندسی غالبا نمونههای فیریکی و یا شیمیایی، در رشتههای انسانی غالبا تعدادی از افراد جامعه به منظور ارائه پرسشنامه به آنها و در رشتههای پزشکی و دامپزشکی تعدادی نمونه انسانی و یا حیوانی میباشند. از آنجا که در ایران اکثر مقالات علمی پژوهشی منتشر شده مقالات تجربی میباشند به همین دلیل به این گونه از مقالات به اشتباه مقالات پژوهشی نیز گفته میشود. البته بایستی دقت داشته باشید که مقالات پژوهشی بسیار وسیعتر از مقالات تجربی بوده و چنانچه در ادامه مفصلا بحث خواهد شد طیف بسیار بیشتری از مقالات را در بر میگیرند.
چنانچه از نام مقاله تحلیلی برمیآید، این نوع مقالات از تحلیل و موشکافی موضوعات در جهت بسط دادن موضوع و یا بیان نقاط قوت و ضعف آنها حاصل میشوند. در مقالات تحلیلی مؤلف با استفاده از منابع پژوهشی پیشین (البته ممکن است دادههایی که تحلیل میگردند از آزمایشات و تجربههای خود نویسندگان حاصل شده باشند)، انواع نرمفزارهای کامپیوتری و .... سعی در مطرح نمودن نظریه و یا مدلی خاص در حوزه کار خود مینماید. در این نوع از مقالات، غالبا بسیاری از دانستهها در زمینههایی خاص مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و نظریه، مدل و یا فرمولی کلی از آنها استخراج میگردد. به عبارت دیگر در مقالات تحلیلی هدف نویسنده ایجاد نمودن قانونی ثابت بوده که سایر پژوهشگران را از انجام آزمایشات مشابه بینیاز مینماید. بایستی دقت داشته باشید که منظور از تحلیل صرفا بیان تقطه نظرات شخصی نمیباشد بلکه بایستی تحلیل بر پایه اصول ریاضیاتی، آماری و سایر مواردی که در صحت آنها شکی وجود ندارد، انجام گیرد. به بیان سادهتر میتوان اینگونه بیان نمود که فرمولها، روایط ریاضی و مدلها، خروجیهای مقالات تحلیلی میباشند و چون تحلیل و استخراج آنها بر مبنای ریاضیات و آمار (و نه نقطه نظرات شخصی) میباشد، در صحت آنها نمیتوان شکی کرد.
در مقالات مروری به جمع آوری نوشتههایی که قبلاً منتشر شدهاند، پرداخته میشود. به زبانی سادهتر، نویسنده در مقالات مروری نقطه نظرهای افراد مختلف را بدون هیچگونه دخل و تصرفی در کنار هم قرار داده و نسبت به نوشتن مقاله اقدام مینماید. مقالات مروری غالبا در حیطههایی کاربرد دارند که در آنها نوشتهها و تحقیقهای بسیاری انجام شده ولی مقالهای جامع که به نحوی در برگیرنده نتایج تمامی این تحقیقات بوده و بتواند به صورتی یکپارچه کل موضوع را تحت پوشش قرار دهد، وجود ندارد.
نویسنده مقالات مروری باید نسبت به تمامی زوایای موضوع، دارای اطلاعات و دانش کافی باشد، بطوریکه بتواند تمامی ابعاد موضوع را در مقاله خود بیان نموده و همچنین در مواقع لازم تحلیلها و ارزیابیهایی را نیز به آنها اضافه کرده و حتی در صورت وجود تناقضاتی در بین منابع مختلف بتواند توجیهات مناسبی را ارائه نماید. همچنین در بسیاری از موارد به منظور نگارش مقالهای جامع لازم است که خود نویسنده با وارد کردن نقطه نظرهای شخصی نسبت به نگارش مقالهای که در آن همه ابعاد موضوع، مورد بررسی قرار گرفته است، اقدام کند. در این میان با توجه به لزوم احاطه نویسندگان مقالات مروری به کل ابعاد زمینه مورد بررسی، غالبا توصیه میشود که افرادی نسبت به نوشتن مقالات مروری اقدام کنند که خود در آن زمینه صاحب نظر بوده و حتی چندین مقاله در موضوعاتی مشابه به چاپ رسانیده باشند.
از آنجا که در مقالات مروری به بررسی و جمعبندی پژوهشهای مختلفی که در یک زمینه به انجام رسیدهاند، پرداخته میشود در این مقالات بر خلاف مقالات تجربی و تحلیلی، چندان وارد جزئیات مسئله نشده و تنها به ارزیابی کلیات و مطالب اساسی مرتبط با موضوع پرداخته میشود. با توجه به نوع نگرش جامع در مقالات مروری، تعداد خوانندگان این مقالات نسبت به مقالات تجربی و یا تحلیلی که فقط در زمینهای خاص مقاله منتشر میکنند، بسیار بیشتر بوده و به همین دلیل توجه مجلات به رعایت معیارهای کیفی در نگارش مقالات مروری بسیار بالا میباشد.
شاید در نگاه اول ارزش مقالات مروری با توجه به اینکه نویسنده کار جدیدی را ارائه نمیکند، نسبت به سایر مقالات پژوهشی کمتر به نظر بیاید، اما در واقع با توجه به اینکه برای نگارش مقالات مروری نویسنده باید نگرشی ژرف بر تمامی ابعاد موضوع داشته و بعلاوه بر پیشینه پژوهشی و تحقیقات جدید انجام شده پیرامون موضوع مورد نظر نیز مسلط باشد، به همین دلیل نگارش مقالات مروری توسط هر کسی نمیتواند، انجام گیرد. همچنین با توجه به اینکه مقالات مروری شناختی جامع از موضوع در اختیار خوانندگان قرار میدهند، بنابراین در مجامع علمی دارای ارزش و اعتبار بسیار بالایی میباشند.
با مطالعه اهداف و زمینههای فعالیت مجلات علمی پژوهشی میتوان دید که بسیاری از مجلات، مقالات مروری نگارش یافته را تنها در صورتی که حداقل تعداد 3 منبع اصلی ارائه شده در مقاله از نوشتههای پیشین خود نویسندگان در زمینههای مشابه باشند، قابل پذیرش دانسته و نسبت به منتشر کردن آن اقدام میکنند که با توجه به توضیحات ارائه شده در فوق دلیل این امر کاملا واضح است. امر فوق ممکن است در بسیاری از دانشجویان که قصد چاپ مقالات مروری که به هر حال نیاز به انجام تحقیقات میدانی و آزمایشگاهی ندارند، یأس ایجاد نموده و آنها از ادامه راه منصرف نماید، ولی به هر حال باید توجه داشت که انتخاب اساتید راهنما و مشاوری که در زمینههای مورد نظر پیشتر مقالاتی منتشر کرده باشند، میتواند این مشکل راه حل نماید. همچنین چنانچه در ادامه مفصلا بحث خواهد شد به نویسنگان تازه کار پیشنهاد میگردد که نسخه اولیه مقاله خود برای شرکت در همایشها، سمینارها، کنفرانسها و .... ارسال نموده و ضمن تکمیل نمودن مقاله، با درج یک ارجاع به خود (که همان مقاله ارائه شده در همایش میباشد) نسخه نهایی مقاله را برای یک مجله ارسال کنند.
در مقالات گردآوری چنانچه از نام آنها برمیآید، صرفاً به گردآوری و انعکاس نقطه نظرهای مختلف درج شده در منابع پرداخته میشود. با چاپ مقالات گردآوری در واقع هیچ نتیجه و فعالیت پژوهشی تازهای عرضه نمیگردد و تنها یافتههای موجود با نظم و انسجامی بالاتر در کنار هم قرار میگیرند. باید دقت داشت که اگرچه در بین مقالات جمعآوری و مروری شباهتهای بسیار زیادی وجود دارد ولی به هر حال اعتبار مقالات مروری بسیار بالا و غیر قابل مقایسه با مقالات گردآوری است.
از آنجا که هر فردی میتواند نسبت به نوشتن مقالات گردآوری اقدام نماید به همین دلیل قطعیتی در مورد جامع و کامل بودن این مقالات وجود ندارد، زیرا ممکن است که نویسنده فاقد شناخت کافی نسبت به تمامی ابعاد زمینه مورد بررسی بوده و یا دسترسی مناسب به انواع منابع مورد نیاز برای جمعآوری اطلاعات نداشته باشد. همچنین بر خلاف مقالات مروری، مقالات گردآوری غالبا فاقد تجزیه و تحلیلهای مناسب و همچنین نقطه نظرهای نویسنده بوده در صورت وجود داشتن کاستیها و تناقضاتی در منابع مورد استفاده نوسنده مقاله الزاما نمیتواند، یک جمعبندی صحیح و منطقی را از میان تناقضات موجود استخراج نماید. البته با توجه به شباهتهای زیاد مقالات مروری و گردآوری، مقالات گردآوری را میتوان نسخه کوچکتر و ناقصتر از مقالات مروری به حساب آورد.
مقالات گردآوری مانند تحقیقات انجام شده در طی دوران تحصیل که در آنها به استخراج متنی از بین تعدادی از منابع مورد استفاده پرداخته میشد، بوده و الزاما مقالاتی جامع که در برگیرنده تمامی ابعاد موضوع باشند، نیستند و خواننده با مطالعه مقالات گردآوری نمیتواند از شناخت جامع نسبت به تمامی ابعاد موضوع اطمینان حاصل نماید.
حتی با وجود بیان تمامی تفاوتهای موجود در بین این دو نوع مقاله، غالبا مشاهده میشود که دانشجویان تنها با خواندن تعداد محدودی منبع و نوشتن مقالهای از مطالب آنها، مقاله خود را مروری فرض کرده و از آنجائیکه مقالات مروری از انواع مقالات علمی پژوهشی میباشند، اقدام به ارسال مقاله خود برای مجلات دارای رتبه علمی پژوهشی مینمایند. از آنجایی که مجلات علمی پژوهشی پس از انجام دادن داوریهایی بسیار سختگیرانه، تنها مقالات مروری را پذیرفته و چاپ میکنند، متاسفانه در اکثر مواقع مقالات این دانشجویان غیر قابل چاپ اعلام میشوند. بطورکلی ارزش علمی مقالات گردآوری شده نسبت به سه نوع مقاله اول (تجربی، تحلیلی و مروری) به نسبت پایینتر است و نشریات دارای رتبه علمی پژوهشی و ISI، غالبا از پذیرش و چاپ مقالات گردآوری شده خودداری مینمایند.
البته باید دقت داشت که مرزبندی مشخصی برای تشخیص مقالات گردآوری و مروری وجود ندارد و پذیرش و یا رد شدن مقاله ارائه شده به یک نشریه علمی پژوهشی تنها وابسته به نظر داوران بررسی کننده مقاله میباشد، بطوریکه ممکن که یک نشریه مقالهای را از نوع گردآوری و فاقد ارزش لازم برای چاپ شدن در مجله بدانند ولی مجلهای دیگری همان مقاله را به عنوان یک مقاله مروری پذیرش و چاپ نماید.
مقالات یادداشت فنی (توصیفی) گونهای دیگر از مقالات علمی بوده که در بسیاری از مجلات منتشر میگردند. این مقالات در رشتههای مهندسی غالبا بعنوان مقالات یادداشت فنی و در سایر رشتهها بعنوان مقالات توصیفی شناخته میشوند. در این مقالات نویسنده به ارائه مطالبی بسیار کاربردی که غالبا برگرفته از تجربههای صنعتی و شخصی وی بوده، البته با نگاهی علمی به آنها میپردازد. به عبارت دیگر این مقالات بسیار کاربردی بوده و صرفا به مسائل علمی محض نمیپردازند. مطالب بیان شده در این مقالات اگرچه ممکن است از نظر علمی کاملا نوآور نباشند ولی به هر حال بسیار کاربردی و مفید هستند. اینجانب طی دوران کارآموزی مقطع کارشناسی در یک شرکت کشتیسازی مشغول به فعالیت بودم که در نهایت مطالب بسیار کاربردی که در آن دوران فرا گرفته بودم را در قالب یک مقاله یادداشت فنی در مجله علمی پژوهشی انجمن مهندسی دریا منتشر نمودم. بایستی دقت داشته باشید که مطالب آن مقاله از نظر علمی چندان نوآور نبود ولی به هر حال مواردی بسیار کاربردی که شاید در جای دیگری نتوان مشابه آنها را پیدا کرد در آن بیان شده بود.
تعداد صفحات مقالات یادداشت فنی (توصیفی) غالبا کمتر از سایر انواع مقالات بوده و معمولا در حدود 5 صفحه میباشند. مقالات یادداشت فنی اگرچه ممکن است در مجلات علمی پژوهشی نیز چاپ شوند ولی به هر حال ارزش علمی آنها نسبت به مقالات تجربی، تحلیلی و مروری پایینتر است.
باید دقت داشت که مرز بندی دقیق و مشخصی در بین انواع مقالات وجود ندارد و بسیاری از مقالات میتوانند ترکیبی از گونههای معرفی شده باشند، به عبارت دیگر در صورتی که فردی در مقاله خود علاوه بر انجام دادن آزمایشات تجربی به تحلیل ریاضیاتی و مدلسازی نتایج بدست آمده نیز بپردازند، در این صورت مقاله وی تحلیلی تجربی است. که در این میان با در نظر گرفتن مقالات ترکیبی میتوان تعداد بسیار زیادی از انواع مقالات را نیز به طبقهبندی گونههای مختلف مقالات اضافه نمود.
آموزش کامل نگارش مقالات علمی پژوهشی و ISI
همراه با مثال های روشن و شفاف برای هر بخش در رشته های مختلف
خرید+دانلودرایگان